jueves, 11 de julio de 2013

OS ORIXENES D'A POESÍA AUTUAL



Bellas d'as primeras poesías en aragonés común, ende 1971


ANCHEL CONTE, No deixez morir a mia boz
(No deixez morir a mía boz, 1972)

Y tot o que tos digo, amigos
d'aquí, d'astí y d'allá,
tot, lo sé de seguro,
son cosas que atros han dito,
que atros antis más
han sentiu, y que güei
sentiz con yo...

A mía boz
tremola con os aires,
brilla con o sol,
se chela con os zierzos,
s'aflama con as calors.

A mía boz ye a de tu
y a d'ixa chen
que no conoxemos
ni tu ni yo.

Ye a bida de nusatros,
d'os que mos fa mal
o corazón,
d'os que encara semos ninons
con o peso d'as añadas
y as arrugas d'o dolor...

A mía boz
-en tiengo encara de boz?-
ye de tu, amigo,
no la dixes morir en yo.


ANCHEL CONTE, Fragmento
(No deixez morir a mía boz, 1972)

Siempre ye o mesmo:
soledá de l'alma
que fa buscar
per as carreras escuras
bella compaña.
A mía bida ye
una larca
carrera fosca
sin farols ni abres,
una tardada
sin sol ni lumbre,
un agüerro muerto
sin asperanzas...
Ye inútil querer
trobar n'un rincón
o qu'una maitinada
trafegué ta siempre.
Mas me niego
à adempribiar
ista mala chugada d'o destín,
y busco cada nuei
per as carreras escuras,
per foscos camins,
a trafegada asperanza.

Agora
creigo que chela n'as carreras.
no sé qué siento.
Ye un momento
de baguera
que me deixa buedo
de yo,
de tu,
de toz ...
Y o zierto ye,
que laso de to,
me s'estricalla
la mesma fe ...

Paz n'u silenzio
d'ixa ausenzia
que m'acompaña …


ANCHEL CONTE, Mai

Mai, mira-me as mans;
as trayo buedas,
lasas d'amar...
Son dos alas
d'un biello pardal
que no puede
sisquiera bolar.

Mai, mira-me os güellos,
n'o zielo perdius
n'un fondo silenzio...
Son dos purnas
chitadas d'o fuego
que no alumbran
ni matan o chelo.

Mai, mira-me l'alma
aflamada de sete,
enxuta d'asperanza...
Ye un campo labrau
an no i crexen qu'allagas
que punchan a bida
dica qu'a matan.

Mai, mira-me a yo.
Me reconoxes, mai?
Fue o tuyo ninon...
Güei so un ome
que no se como so.
Mai, me reconoxes?
Mai, ni sisquiera tú?!


ANCHEL CONTE, No ye chazmín ni biolas ni dondiego

No ye chazmín ni biolas ni dondiego
soi salito entó balcón ta millor biyer-lo
e només m´ha rezibito a nuei en silenzio
e o gramito terne d´o mar no guaire lexos

Ixa aroma que embulle a casa lo sé ye o ricuerdo
e no cal que te busque perque t´alcuentro
en toz os cantos en as fuellas d´o cuaderno
en o leito en os libros enreligato en os cabellos

Agora yes ulor color u grolleo en cualsiquier momento
y en cada dispertar a luz d´o día acollata á o mío cuerpo

¿E puez dudar que ye perque te quiero?


FRANCHO NAGORE, ¿T'has aturáu quizás?
(Sospiros de l'aire, 1971)

¿T'has aturáu quizás
vella vegada,
t'ascuytar en as fuellas
os sospiros
de l'aire que pasa?
Yo t'invito à que faigas
ixa cosa tan bella,
yo te pido que oyas
os susurros de l'aire
entr'as fuellas sonoras;
yo quiero que plores
con lo ploro d'os abres.
Yo quiero que notes
candíte tu mesmo
en sospiros y aires,
en nostalgias y ploros.
Yo quiero qu'entiendas
que no ye tóto de oro.
Yo queríse veyéte
esbarafundiáu en glarímas
ta que veigas muy craro
que no son sólo as maquínas.
Yo quiero que sientas
lo que yo hí sentíu;
yo quiero qu'entiendas
lo que naide ha entendíu.
Yo quiero que sientas
yan solo una mica
o tuyo esmo perdíu.
Yo quiero qu'en tiengas
un poqué de fambre
tras haber leyíu.
Yo quiero que te sientas
laso d'aire
y de sospiros.


FRANCHO NAGORE, Canta d´agüerro
(Sospiros de l´aire, 1971)

Has felequeras royas
has pinadas berdas.
Lo ciel ye ñublo,
l'aigua fresca.
S'ascuitan tristes
has esquillas viellas
de hos mocés caloyos
y has paridas güellas.
L’otoño ye astí:
tras l’alegre mallo,
unde lo sol pega.
Unde se’n va jopando
lo sol triste y royo
con añoranzas berdas.


FRANCHO NAGORE, Calién tardada chineral
(Cutiano agüerro, 1977)

Ye un estranio día de chinero. Se fa escuro. Seis y meya d'a tardada. Corremos por l'autopista.

Baxo os faróls fluoreszéns y un zielo d'intenso azul ya enfoscáu pero encara luminoso, os autos parixe que buelan en o silenzio.

O diya ye estáu mui calién y pleno de sol. Y ye sabádo: tamién pleno de chen.

O díya se ye meso royo cuan moriba. Y agora l'autopista ye tan desierta, tan espullada de tó! Sólo as luzes d'os autos baxo un luminoso azul enfoscáu por l'orién.

Dezaga queda la ziudá, emplida de multitúz de chens. Debán ye a casa bueita que nos aspera. En meyo, benindo ya la nuey, iste biache irreyal, una tardada de chinero a bente graus de temperatura, enta un lexano puesto bueito de l'alma, sentindo a soledá d'o mundo y o mal que me fa iste sereno y calién estar.


FRANCHO NAGORE, Ixos pirols d'as rosas de mayo
(Cutiano agüerro, 1977)

Aspros aires fan tremolar os quiestos piróls de mayo,
y os dóns de l'estíu son tóz masiáu breus.
Shakespeare

Güella ixos piróls
d'as roseras d'iste mayo.
Nunca tornarán.
Tornará l'emberar,
tornará lo mes de mayo
oloroso y azul.
Crexerán atrás rosas
d'atras roseras
que bi-abrán plantáus.
Tornará iste sentimiento
que m'imple à olorar
ixos chóbens piróls royos.
Y tornaré cuasi à plorar
olorando atros piróls.

Cata bien as roseras:
ixos piróls royos
d'as rosas d'iste mato
no tornarán ya más.


EDUARDO VICENTE DE VERA, Paisache
(Garba y augua, 1976)

Una mar de sete
bi-ha n'a mía tierra,
una mar de fame,
una mar d'omes
plenando los camíns.

Un cabo d'año sin d'olibas
y un agüerro sin bendema,
un estíu sin as boiras
y un ibierno qu'apedeca.

Y en yo un'augua de sangre
esbotando por as benas;
un'augua sin d'abres,
un'augua feita de penas
plenando lo mío catre.


EDUARDO VICENTE DE VERA, Direzional
(Garba y augua, 1976)

Ta l'este o mar
y n'o sur a güellada,
ta l'ueste a garba
y n'o norte l'augua.

A mía cucha l'amor,
á la dreita la xada
y o pedrisco y o sol
embolicando l'alma.

Abaixo a tierra,
n'alto lo zielo
y n'o zielo lo zierzo
y n'a tierra la guerra.

Solamén l'asperanza
aconorta o mío mapa.


EDUARDO VICENTE DE VERA, Garba y augua
(Garba y augua, 1976)

Que no yera un'aloda
qui esbolaziaba,
que no,
que yera la mía alma.
Que yera la mía alma
que buscaba l'augua.

Catame.
Catame con os silenzios d'a parba
y d'os ombres y d'a garba.
Cátame tú,
cuan tó bi s'en torna xeratas
de malinconía y galbana.
Y con o sol de maitinadas
y con as nueys frías
plename d'augua y garba
de garba y augua.
No me'n charres. No.
Deixame cantar.
Porque yo sólo só beníu ta cantar
as enronas y a dolor d'ista'speranza,
porque yo sólo quiero estricallar
as fuesas d'ista tierra y d'istas falsas.

Que no yera la mía alma
qui esbolaziaba,
que no,
que yera la mía tierra.
Que yera la mía tierra
que buscaba l'augua.

No hay comentarios:

Publicar un comentario